Từ ngày xưa người ta đã quan sát được Mặt trời dịch chuyển trên thiên cầu theo Hoàng đạo và đi qua một số chòm sao. Chu kì Mặt trời chuyển dịch trên cung Hoàng đạo là 365,26 ngày. Đó cũng chính là thời gian Trái đất quay được một vòng xung quanh Mặt trời. Người ta chia Hoàng đạo ra làm 12 cung, mỗi cung 30° tương ứng với 12 chòm sao trên Hoàng đạo. Mỗi tháng Mặt trời đi qua một chòm sao, lần lượt là:

Tháng 1: Ma kết - Capricornus (22/12 - 19/01 dương lịch) 

 Capricornus hay dê biển (Seagoat) là hình ảnh của nam thần xứ Babylon, đầy quyền năng tên là Ea. Ông có nửa dưới cơ thể là cá, đầu và mình dê. Ban đêm, vị thần sống trong đại dương nhưng mỗi ngày đều ngoi lên để canh giữ đất liền. Nhưng thần thoại Hy Lạp không nói đến dê biển mà nói đến Pan, một bán thần (demigod) có nửa trên là người nửa dưới là dê. Ông là con của thần Hermes và một nữ thần rừng (Nymph). Khi Pan ra đời, nữ thần hét lên vì khiếp sợ và bỏ chạy mất trong khi Hermes thương đứa con dị dạng, đưa nó lên Olympus nơi các vị thần khác cũng thích cậu bé. Từ đó Pan trở thành vị thần của các mục đồng và gia súc, gánh vác trách nhiệm của cha. Anh không ở lại Olympus mà thích sống trong những bóng cây trên núi.

Tháng 2: Bảo bình - Aquarius (20/01 - 18/02 dương lịch) 

 Trong nhiều nền văn hoá cổ đại, kể cả Babylon, Ai Cập và Hy Lạp, có một vị thần tên “Thần mang nước” hay “Thần đổ nước”. Nước đã cưu mang và duy trì sự sống, do đó quyền lực làm cho nước đổ xuống từ thiên đường nằm trong số quyền năng được con người cổ đại tôn kính nhất. Theo thần thoại Hy Lạp thì Zeus là “Thần mang nước”. Trong cương vị chúa tể của các vị thần, một trong những nhiệm vụ quan trọng nhất của ông là tạo ra bão. Chòm sao Aquarius là biểu tượng cho “Thần mang nước Zeus”. Một thần thoại khác lại nói đến Deucalion, người sống sót duy nhất trong trận Đại hồng thủy và “Thời đại đồ sắt” trong thần thoại Hy Lạp. Ở thời đại này con người cũng tàn bạo như thú dữ giết chóc lẫn nhau, bất kể cha con. Lời giáo huấn của thần thánh không có giá trị gì với họ. Thất vọng, Zeus tạo ra trận lụt lớn trên trái đất, giết chết mọi người trừ Deucalion và vợ Pyrrha (Trong chuyến thăm trái đất cuối cùng, Zeus thấy cặp vợ chồng này dù sống trong túp lều đơn sơ không có đủ thức ăn, vật dụng vẫn cung cấp đầy đủ thức ăn chỗ ở cho mình nên ông mới cho họ sống qua trận lụt) đồng thời giúp họ tạo ra chủng tộc người mới mạnh hơn và có đạo đức. Deucalion chính là “Người mang nước” đặc trưng bằng chòm sao Aquarius.

Tháng 3: Song ngư - Pisces (19/02 - 20/03 dương lịch)

 Chòm sao này liên kết với Aphrodite, nữ thần sắc đẹp và con trai Eros, thần tình yêu trong thần thoại Hy Lạp. Ngày nọ, hai người đang đi dọc bờ sông thì con quỷ Typhon thình lình ngoi lên lên mặt nước định hủy diệt họ. Typhon già nua là hậu duệ của Gaia và Tartaros hoặc của Kronos và Hera. Dù cha mẹ là ai, Typhon vẫn mạnh như một Titan hoặc như một Olympia. Mắt toé lửa cao chọc trời, Typhon không có ngón tay mà có 100 đầu rồng mọc lên từ bàn tay. Không có thần Olympia nào đủ mạnh để hủy diệt Typhon. Cách duy nhất là tránh khỏi y bằng cánh biến hình thành thú vật như cá để bơi đi. Eros và Aphrodite cũng biến thành cá, bơi vào con sông và đưa hai con các bạn cứu đến nơi an toàn. Hai con cá chính là chòm sao Song Ngư có đuôi đan vào nhau để tưởng nhớ ngày chúng cứu thần sắc đẹp và tình yêu.

Tháng 4: Bạch dương - Aries (21/03 - 19/04 dương lịch)

 Athamas, vua xứ Croneus có con trai Phrixus và con gái Helle với người vợ đầu Nephele. Như các vị vua khác ham mê nhan sắc, khi chán vợ, Athamas đuổi Nephele đi để cưới Ino, con gái của Cadmus xứ Thebes. Có 2 con với nhà vua, Ino ghen với con của Nephele và tìm cách để con mình kế vị ngôi báu. Lúc đó bắp là mùa màng chính của xứ Croneus cho người và thú vật. Ino làm cho bắp không nảy mầm bằng cách kín đáo thuyết phục phụ nữ của vương quốc rang nó lên trước khi gieo trồng đồng thời hối lộ cho nhà tiên tri được nhà vua sai đi hỏi các vị thần về hiện tượng này để ông ta nói dối rằng hai con của Nephele chính là nguồn gốc hiểm họa. Nhà vua phải tế thần họ thì mùa màng mới trở lại. Thương con, nhưng để cứu vương quốc, nhà vua nghe theo lời khuyên này. May mắn, lo cho sự an toàn của con, Nephele đã phái một người bảo vệ đội lốt con cừu có lông bằng vàng gọi là Aries (Bạch Dương) do thần Zeus tặng cho bà. Ngày tế lễ đến, con cừu thúc Phrixus và Helle ngồi lên và bỏ chạy băng qua đại dương nhưng chẳng may Helle bị rơi chết ở biển (nơi nàng chết được gọi là Hellesponte). Phrixus sống sót và cưới con gái của vương triều Colchis. Để cám ơn Zeus, chàng tế lễ con cừu và treo bộ lông cừu ở vị trí đặc biệt tại Colchis. Còn Zeus thì treo Aries trong bầu trời để tôn vinh lòng can đảm của con vật.

Tháng 5: Kim ngưu -Taurus (20/04 - 20/05 dương lịch)

 Zeus, chúa tể của của các vị thần có tật mê phụ nữ, cả con người lẫn thần thánh. Nhưng vì bị vợ Hera theo dõi dữ quá nên ông thường thay đổi dạng thành thú vật để có thể đến với người đàn bà mình chọn một cách dễ dàng. Ngày nọ, Zeus để mắt đến người tớ gái xinh đẹp Europa khi nàng đang chơi đùa với bạn bè ngoài bờ biển. Để các cô gái không sợ hãi, ông biến thành con bò trắng Taurus (Kim Ngưu) và dùng vẻ đẹp của con vật làm mê mẩn Europa. Khi nàng ham chơi với con thú, xa dần bạn bè, Zeus nằm xuống cho nàng cưỡi lên lưng lao vào biển cả bất chấp lời kêu cứu của nàng. Đến đảo Crete, Zeus hiện nguyên hình, nhận Europa làm tình nhân và nàng sinh cho ông ba con trai. Zeus treo ảnh con bò trên thiên đường, nơi nó đại diện cho tình yêu, sức mạnh và vẻ đẹp.

Tháng 6: Song tử - Gemini (21/05 - 21/06 dương lịch)

 Chòm sao thứ ba trong hệ sao (Zodiac) đại diện cho hai anh em người hùng Hy Lạp: Castor và Pollux, một cặp song sinh mà gốc gác người cha kkông rõ ràng. Một truyền thuyết cho biết bà Lada, mẹ họ, có nhiều cuộc tình và sinh được 4 con Castor, Pollux, Clytemnetra và nàng Helen xinh đẹp xứ Sparta. Có sách vở nói Castor và Pollux là "con của Zeus", có sách nói họ là con của Tyndareus, chồng thật sự của Leda.

 Castor và Pollux là hai nhà thám hiểm và đấu sĩ tài năng. Họ thuộc nhóm chàng trai can đảm hợp tác với anh hùng Hy Lạp Jason để truy tìm bộ lông cừu vàng. Hai anh em cũng là đối thủ của Theseus, thành phố Athens. Theseus bắt cóc Helen đem về giam ở Athens, chờ khi Theseus đi vắng, Castor và Pollux tập kích Athens giải thoát em mình. Nhưng sau đó Castor bị chết trong trận hỗn chiến với người anh em họ Leucippidae trước sự chứng kiến của Zeus từ thiên đường. Vốn rất quý mến đôi song sinh người trần thế này, Zeus ko muốn cả hai bị sa xuống Hades vì vậy ông dùng sấm sét đánh chết anh em Leucippidae rồi đưa Pollux lên thiên đường. Pollux van xin Zeus đưa cả anh mình lên trời làm thần. Zeus đồng ý và hai anh em tái hợp trong chòm sao Gemini.

Tháng 7: Cự giải - Cancer (22/06 - 22/07 dương lịch)

 Chòm sao Cự Giải (Cancer, con cua) là chòm sao đầu tiên trong hệ sao chiêm tinh được đặt bởi một vị thần thay vì Zeus. Đó là sản phẩm của Hera. Trên trái đất, Cancer được đặt tên ban đầu là Carcinus tức Crayfish (con tôm). Nó sống dưới nước, khổng lồ và khá hiểm ác. Cancer được Hera phái đi làm hại anh hùng Heracles, người bị bà căm ghét. Heracles thuộc nhóm lưu đày Twelve Labors, bị trừng phạt vì các tội ác phạm lúc còn trẻ. Hera làm cho anh nổi điên giết vợ và các con trai. Hệ quả là các vị thần buộc Heracles phải bỏ ra nhiều năm chuộc lại tội lỗi của mình. Họ bắt anh phục vụ người anh Eurystheus và người anh này thích hành hạ em mình bằng các công việc hầu như không thể thực hiện được. Không phải người bình thường, trong thời gian thụ án, Heracles chiếm lĩnh được trái tim người dân Olympia. Tuy nhiên Hera vẫn chưa nguôi hận thù. Ngay lúc Hera gởi con cua khổng lồ đến tấn công Heracles,anh đang phải chiến đấu với một kẻ thù khủng khiếp khác. Đó là con rắn phun lửa khổng lồ Lernian Hydra có nhiều đầu. Mỗi lần Heracles chặt đầu này, nó lại mọc ra hai đầu khác tại nơi bị chặt. Hera hy vọng do bận đánh nhau với Hydra, Heracles không chú ý đến Cancer và hoặc khi anh chú ý đến Cancer, Hydra sẽ giết anh. Không may cho Cancer và Hydra, Hera đã tính toán sai. Heracles giết Cancer dễ dàng và tiếp tục cuộc chiến với Hydra. Chứng kiến thảm kịch, Hera thương nhớ con vật đã chết vì nhiệm vụ nên đã treo Cancer lên bầu trời.

Tháng 8: Sư tử - Leo (23/07 - 22/08 dương lịch)

 Cũng giống như sao Cự Giải, chòm sao Sư Tử (Leo) không do Zeus đặt mà nó đại diện cho một con ác quỷ tên Nemea Lion. Lúc đó thung lũng Nemea bị con thú gây kinh hoàng. Được giao nhiệm vụ giết con thú tưởng chừng như không thể bại trận này là Heracles. Người anh độc ác Eurystheus muốn em mình đưa da con vật về thành phố để chứng minh anh ta đã hoàn thành nhiệm vụ. Heracles tìm con sư tử và thử giết nó bằng cung tên, rồi sau đó bằng gươm, nhưng tên bị lớp da sư tử chặn lại, gươm thì gãy. Cuối cùng, anh phải dùng hai cánh tay khoẻ mạnh xiết chặt con sư tử để giết nó. Sau đó, anh lột da sư tử và đến giao cho Eurystheus. Người anh hoảng sợ bỏ chạy khi thấy xác con sư tử. Y bảo Heracles bỏ nó bên ngoài cổng thành. Heracles dùng da sư tử làm áo khoác và dùng đầu sư tử làm mũ. Linh hồn sư tử được đặt vào bầu trời tức chòm sao Leo.

Tháng 9: Trinh nữ - Virgo (23/08 - 22/09 dương lịch)

 Chòm sao Xử Nữ Virgo là hình ảnh của một nữ thần chứ không phải thú hay người. Theo thần thoại Hy Lạp trong “Thời đại vàng”, các nam thần và nữ thần sống trên Trái Đất chung với con người (toàn đàn ông). Mọi việc thay đổi khi bắt đầu kỷ nguyên Olympia. Zeus là nhà cai trị khắc nghiệt của kỷ nguyên này. Prometheus, một người khổng lồ Titan được chọn để cai quản trái đất. Chàng và người em Epimentheus lấy đất sét trộn với nước rồi nặn thành người và các loài vật. Rồi Epimentheus, một người đãng trí đã đem tất cả những tài năng ban cho loài vật : con thì được ban cho ân huệ chạy nhanh như gió, con thì có đôi mắt sáng xanh nhìn thấu cả đêm đen, con thì có thân hình khổng lồ mạnh khỏe hết chỗ nói, có con thân hình bé nhỏ nhưng lại có nọc độc gớm ghê, rồi con có bộ lông dày, con có sải cánh rộng, con thì xuống nước không chìm, con thì trèo leo thoăn thoắt ... Chỉ còn lại duy nhất con người chưa được tặng một sức mạnh nào cả. Để tặng cho con người một vũ khí mạnh hơn hẳn loài vật, Prometheus nghĩ ngay đến lửa. Prometheus nghĩ : với lửa con người có thể làm vũ khí áp chế được súc vật, làm các dụng cụ cày đất và thực hiện nghệ thuật. Con người không lông, không vẩy ư? Lửa sẽ sưởi ấm chỗ ở, con người không còn cảnh phải lo sợ mưa, tuyết cùng gió bấc.”

 Prometheus trở lại trời, châm ngọn đuốc ở xe mặt trời rồi đem lửa xuống cho loài người. Chàng cảm thấy thật sung sướng. Nhưng trên trời cao ở Olympus, thần Zeus thấy vậy chau mày ghen tỵ với quyền lực của Prometheus. Thần Zeus nghĩ : “Sinh vật này đã biết cậy vào trời thì quả là nó hơn loài vật. Còn phải nói nó là địch thủ xứng đáng của chư thần, nhưng ta sẽ có cách kiểm soát quyền lực bất chính của nó.”

 Thần Zeus dựng lên một người đàn bà đẹp như một nữ thần. Tất cả những vị thần khác đều ban cho nàng những tài năng. Tên nàng là Pandora, có nghĩa là tài hoa nhất bậc. Đích thân thần Zeus đem xuống tặng. Prometheus thấy vậy bèn lưu ý Epimetheus ngay : “Hãy coi chừng, tôi ngại quà của thần Zeus xảo quyệt này! Thần giận tôi lắm, vì tôi cả gan ăn cắp lửa đem xuống cho loài người.”

Nhưng Epimetheus đã say mê nàng Pandora và đem nàng về nhà. Chàng Epimetheus còn giữ trong nhà một cái hộp đựng ít quà mà chàng chưa phân phát cho loài vật khi chàng dựng lên chúng. Chàng hết lời dặn Pandora đừng đụng đến chiếc bình đó. Nhưng Pandora bản tính tò mò, vừa khi ở nhà một mình nàng bèn tới gần chiếc bình, tự nhủ : “Ta chỉ ghé mắt nhìn vào xem có gì bên trong chắc chả sao đâu.” Rồi nàng mở nắp bình, thế là một đàn quỷ bệnh dịch bay ra cùng những con quỷ đố kỵ, hận thù, báo oán... rồi tràn khắp nơi. Pandora vội đậy nắp bình, nhưng đã muộn rồi.

 Thế là thần không còn sợ người kình địch nữa, vì con người còn phải đương đầu với những địch thủ còn khủng khiếp hơn mãnh thú nhiều. Ấy vậy mà thần Zeus vẫn chưa tha Prometheus. Thần tuyên bố : Tên ăn cắp lửa trời kia sẽ bị trừng phạt nặng bằng tình thương của hắn đối với loài người. Hắn sẽ bị xích vào một tảng đá cao nhất trên núi Caucasus, nơi không ai trèo tới được. Hắn bị xém nắng, ta sẽ cho con chim ưng mổ gan hắn, chim mổ tới đâu gan sẽ mọc ra tới đó. Rồi thần cho gọi Hephaestus. Thần thợ rèn này bèn đóng đinh chàng Prometheus vào tảng đá trên đỉnh núi. Hàng ngày khi mặt trời lên là chim ưng bay đến mổ ăn gan của chàng nhưng chàng cắn răng chịu đựng không rên la, không van xin và cũng không ân hận về những điều chàng đã làm.

 Sau khi Pandora thả ra các con quỷ ra, số thần thánh còn lại trên Trái Đất lập tức quay về thiên đường Olympus. Astraea là vị thần cuối cùng ra đi. Nàng là con gái của Zeus và Themis đồng thời là chị của Pudicitia tức thần khiêm tốn. Astraea là nữ thần của đức hạnh, dù sống trên thiên đường nàng vẫn hy vọng có ngày trở lại trái đất. Chòm sao Virgo là biểu tượng của nàng.

Tháng 10: Thiên xứng - Libra (23/09 - 22/10 dương lịch)

 Chòm sao Libra hay Scales đưa ta trở về những tổ tiên của người Hy Lạp. Thần thoại về chòm sao khởi nguyên từ Ai Cập nơi “Thần chết Ai Cập” dùng cái cân (Scale) để cân linh hồn của người chết. Thần chết Anubis có cái đầu giống con chó rừng. Ông và người em Apu canh chừng con đường đến lòng đất. Anubis cân linh hồn người chết xem giá trị những việc họ đã làm trên trái đất. Sau đó ông gởi các linh hồn tốt đến vương quốc Osiris, tương đương với Thiên đường trong thế giới đương đại. Cái cân của Anubis là biểu trưng cho sự phán xét cuối cùng, vì vậy người Hy Lạp đặc trưng nó bằng chòm sao Libra.

Tháng 11: Thần nông - Scorpion (23/10 - 21/11 dương lịch)

 Orion, con trai của Poseidon và Euryale, là một người khổng lồ và một thợ săn tài ba. Orion cao lớn đến mức có thể đứng duới đáy biển nhưng đầu nhô lên khỏi mặt nước. Thần mặt trời Apollo sợ rằng Orion sẽ lấy hết các cơ hội săn bắn thuận lợi của chị mình, nữ thần săn bắn Artemis, nên Apollon bèn gửi bọ cạp, Scorpion, tới tấn công Orion. Nhưng Orion đã chạy thoát bằng cách nhảy xuống biển nhưng đầu vẫn nhô lên trên những con sóng. Apollo, người thông minh nhất trong số các vị thần, đã lừa Artemis bắn tên vào một vết sẫm trên sóng biển. Mũi tên đó đã giết chết Orion. Thần Zeus thương cảm cho Orion nên đã đưa Orion lên thiên đường nhưng Orion vẫn luôn bị đuổi theo bởi Scorpion ngay cả trên thiên đường.

Tháng 12: Nhân mã - Sagittarius (22/11 - 21/12 dương lịch)

 Chòm sao Sagittarus (Arches) là để tưởng nhớ nhân vật thần thoại Chiron, kẻ tử tế và dễ thương nhất của dòng tộc Centaurs có hình dạng nửa người nửa ngựa. Dù đa số thành viên dòng tộc này rất bạo lực và đần độn, Chiron lại khá khôn ngoan, biết thương người và có thể dạy dỗ người khác. Anh là thần vì có mẹ là con gái của thần biển Oceanus và cha là Kronos. Chiron từng dạy học cho các anh hùng Hy Lạp Achilles và Jason. Nổi tiếng nhưng Chiron sống trong một hang động ở vùng nông thôn.

 Không may, Heracles bắn tên trúng nhầm Chiron khi anh đang ra tay tiêu diệt những con ác thú nửa người độc ác tàn phá núi rừng và anh rất hối tiếc việc đã làm. Chiron dùng mọi kỹ năng y học để chữa vết thương nhưng thất bại vì mũi tên tẩm nọc độc của Lernean Hydra, con rắn nhiều đầu. Vì là thần, Chiron chỉ đau đớn chứ không chết đi, dù anh muốn chết. Prometheus chứng kiến thảm kịch này và tìm cách giúp anh bắng cách biến Chiron từ thần thành người để anh có thể rời mặt đất đi đến thiên đường, biểu tượng bằng chòm sao Nhân Mã.

 Dựa vào vị trí của Mặt trời ta có thể xác định được ngày tháng trong năm. Ví dụ như tháng 1 Mặt trời đi qua chòm sao Ma kết nên ta không thể nhìn thấy chòm sao này được, mà ta sẽ thấy khi Mặt trời lặn thì phía đông chòm sao Cự giải sẽ mọc. Vào ban đêm, nếu xác định được vị trí của các chòm sao trên cung Hoàng đạo thì ta có thể xác định được gần đúng giờ trong đêm. Chẳng hạn vào tháng 3, chòm sao Song ngư đã lên cao khoảng 30° có nghĩa Mặt trời đã lặn được khoảng 2h.


Tài liệu tham khảo:
1. Thiên văn Vật lí
2. Vũ trụ phòng thí nghiệm thiên nhiên vĩ đại
3. Vũ trụ giãn nở
4. Và nhiều tài liệu khác.
copyright