Mô hình Nhật tâm
Từ thế kỉ XV, một số quốc gia
châu Âu đã đạt được những thành tựu to lớn trong nghệ thuật, khoa học, kinh
tế... Christopher Columbus đã phát hiện ra châu Mĩ trong khi tìm một con đường
khác tới Ấn Độ. Magellan lần đầu tiên đi vòng quanh Trái Đất. Trong khoa học, uy
lực và cách giảng dạy độc đoán của Giáo hội đã dần được thay thế bởi cách suy
nghĩ và phương pháp khoa học mới.
Từ trước CN, mô hình Nhật tâm đã được đề xuất bởi một số nhà thiên văn Hi
Lạp nhưng nó nhanh chóng bị lãng quên bởi hàng ngày con người vẫn chứng kiến
nhật động và quan điểm duy trì bởi Giáo hội chống lại mô hình Nhật tâm.
Nhà thiên văn học Ba Lan Nicolaus Copernicus (1473-1543) là người đầu tiên
dám đứng lên chống lại quan điểm được mọi người thừa nhận và được sự ủng hộ của
Giáo hội.
![]() |
Nicolaus Copernicus (1473-1543) |
Năm 1543, năm cuối đời của
Copernicus, ông xuất bản cuốn sách "Về sự quay của thiên cầu" trong đó có mô
hình vũ trụ nhật tâm:
+ Mặt trời nằm yên ở trung tâm vũ trụ.
+ Các hành tinh chuyển động xung quanh Mặt trời trên các quỹ đạo hình tròn và
cùng chiều.
+ Trái đất quay quanh trục của nó trong khi chuyển động xung quanh Mặt trời.
+ Mặt trăng chuyển động trên một quỹ đạo tròn xung quanh Trái đất.
+ Các hành tinh, theo thứ tự khoảng cách tăng dần từ Mặt trời là: Thuỷ tinh, Kim
tinh, Trái đất, Hoả tinh, Mộc tinh và Thổ tinh.
+ Các sao ở rất xa và cố định trên thiên cầu.
![]() |
Mô hình Nhật tâm của Copernicus |
Về cơ bản, hệ Nhật tâm của
Copernicus mô tả Hệ Mặt trời là đúng đắn. Sử dụng mô hình này người ta có thể
giải thích các đặc điểm nhìn thấy của các thiên thể một cách dễ dàng. Hệ Nhật
tâm của Copernicus đánh dấu một bước ngoặt của loài người trong nhận thức về Vũ
trụ và mở đường cho sự tiến bộ của khoa học. Nhưng mô hình Nhật tâm mâu thuẫn
với giáo lí của nhà thờ nên lúc đầu nó bị hoài nghi và chống đối. Các tác phẩm
của các nhà khoa học đương thời khác như Giocdano Bruno, Kepler, Galileo đã làm
cho mọi người chấp nhận mô hình Nhật tâm.
Giocdano Bruno là nhà văn, nhà hùng biện, giáo sư đại học người Italia, và là
người ủng hộ cho mô hình Nhật tâm của Copernicus. Ông tin rằng mỗi ngôi sao là
một Mặt trời khác (điều này đã từng được Hipparchus, 194-120 trước CN, một triết
học gia người Hi Lạp đưa ra), chung quanh các sao cũng có các hành tinh và sự
sống không đơn độc trong Vũ trụ bao la. Ông đã bị Toà án dị giáo kết án tà đạo
và bị thiêu sống ở quảng trường Roma.
|
Giocdano Bruno (1548-1600) |
Vài nét về Galillé Galileo
(1564 - 1642), nhà vật lí người Italia đã đóng góp rất lớn cho sự phát triển của
Thiên văn học và Vật lí học. Năm 1610, ông đã chế tạo chiếc kính thiên văn đầu
tiên để hướng lên bầu trời quan sát các thiên thể. Sau đây là một số kết quả ông
thu được:
- Có các dãy núi và các miệng núi lửa do va chạm ở trên Mặt trăng (đặc biệt là
ông không thấy chị Hằng và chú Cuội đâu cả)
- Mộc tinh có 4 vệ tinh quay xung quanh (các vệ tinh này hiện nay được gọi là
các vệ tinh Gallileo)
- Mặt trời có các vết đen. Dựa vào các vết đen này mà Gallileo đã xác định được
chu kì quay của Mặt trời.
- Kim tinh có các pha giống như Mặt trăng (điều này chứng tỏ rằng Kim tinh quay
xung quanh Mặt trời chứ không phải quay xung quanh Trái đất, Gallileo đưa ra)
- Có vô số các ngôi sao trong dải Ngân Hà. Phát hiện này phù hợp với ý kiến của
Bruno cho rằng mỗi ngôi sao chỉ là một Mặt trời khác ở xa chúng ta và Vũ trụ là
vô hạn.
![]() |
Năm 1632, ông đã viết cuốns "Đối thoại về hai hệ thống thế giới" xây dựng
một lập luận ủng hộ hệ Nhật tâm của Copernicus và phản đối quan điểm áp đặt của
Nhà thờ. Cuốn sách của ông bị Nhà thờ ngăn cấm.
Năm 1633, ông phải ra toà án dị giáo, đặt tay lên cuốn Kinh thánh và nói
rằng "Trái đất là trung tâm của Vũ trụ" nếu không thì chắc số phận của ông cũng
sẽ như Bruno. Tuy nhiên sau khi bước chân ra khỏi cửa Toà án thì ông có nói một
câu mà đến nay chúng ta vẫn nhắc lại:
"Eppure si muove!"
Tuy thoát khỏi tội chết và nhà tù nhưng ông vẫn bị quản thúc tại gia cho
đến khi ông qua đời.
Cách đây vài năm Nhà thờ đã giải tội cho Galilée Gallileo.
Tài liệu tham khảo:
1. Thiên văn Vật lí
2. Vũ trụ phòng thí nghiệm thiên nhiên vĩ đại
3. Vũ trụ giãn nở
4. Và nhiều tài liệu khác.
copyright